Örtü altı üretimiyle ilgili genel olarak neler söylersiniz? Ülkemizde sera varlığı olarak nasıl bir durum mevcut?
Dünya nüfusunun hızla artması birim alandan daha fazla ürün elde edilmesini gerekli kılıyor. Diğer taraftan ekonomik gelişmelerle birlikte gıda talebinde hızlı bir değişim söz konusu. Tüketicilerin yılın her mevsiminde kaliteli sebze ve meyvelere talebinin olması seracılık sektörünün gelişimine büyük katkı sağlıyor. Bunun yanında tarımsal üretimin iklim ve doğa koşullarına bağlı olması ve doğal risklerin giderek artması (hastalık ve zararlı etmenleri, çevre kirliliği, doğal afetler vb.) üretimin kontrollü yapılmasını zorunlu kılıyor. Seracılığın dünyada önemli bir sektör hâline gelmesinin en önemli etkenlerinin başında yetiştirme ortamının kontrol edilebilir olması ve bu sayede verimin üst düzeylere çıkarılabilmesidir.
Son yıllarda gelişen topraksız tarım ile ilgili kısaca bilgi verebilir misiniz?
Sera işletmeciliğini kısıtlayıcı en büyük etmen, sera içinde bitki gelişmesi için en uygun sıcaklığı sağlamakta kullanılan yakıt ile ısıtma sistemlerinin bakım giderleri. Bu nedenle seralar ağırlıklı olarak güney sahil şeridimizde yoğunlaşmış durumda. Bununla birlikte Ege, Marmara, Karadeniz Bölgeleri ile uygun mikro kliması olan yörelerde de örtü altı yetiştiriciliği yapılıyor.
Ülkemiz örtü altı varlığı bakımından dünyada dördüncü, Avrupa’da ise İspanya’nın ardından ikinci sırada yer alıyor. Üretim alanlarımız 2002 yılında 540 bin dekar iken 2022 yılında yüzde 50’lik artışla 811 bin dekar alana ulaştı. Toplam örtü altı alanının 531 bin dekarı sera alanı, bu alanın ise 22 bin dekarını modern sera alanları oluşturuyor. Modern seralardaki ortalama işletme büyüklüğü de 27 dekar. Örtü altı işletmelerinin yüzde 79’u yüksek sistem (cam ve plastik sera, yüksek tünel), yüzde 21’i alçak tünellerden oluşuyor.
Ülkemizde modern seracılığa geçişle birlikte topraksız tarım tekniği de yaygınlaştı. Topraksız tarım yöntemiyle yetiştiricilikte toprak yorgunluğu sorununun olmaması, kontrollü ortam tesis edilmesi nedeniyle hastalık ve zararlılarla mücadelenin daha kolay ve asgari seviyede kalması, su-gübre kullanımında ihtiyaç duyulan miktarın kullanılması, daha kaliteli ve daha fazla ürün elde edilmesi gibi avantajları bulunuyor.
2023 yılı itibarıyla 51 ilimizde 22 bin dekar alanda topraksız tarım yöntemi ile üretim yapıldı. Topraksız tarım metodu ile üretim yapan işletmelerin yüzde 30’u Antalya, yüzde 12’si Afyonkarahisar, yüzde 11’i Mersin ve yüzde 9’u İzmir’de bulunuyor. İlk başladığı yıllarda Akdeniz sahilinde yaygın olan topraksız tarım alanları daha sonra jeotermal kaynakların bulunduğu bölgelere doğru yöneldi.