Gönül Devleti / Zeki ORDU

5

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

GÖNÜL DEVLETİ.

Devletler teşkilatlanırken, öncelik verdiği ilk şey lisandı. Çünkü eğitim, yazışmalar, haberleşmeler ortak bir lisan olmalıydı. Bunun da yazıya dökülmüş hali alfabeydi.

Onuncu asırda İslamiyet’i kabul eden Selçuklu Hanedanlarıyla birlikte Oğuz boyları da Arap Alfabesine geçti. Aradan geçen zamanlar dünyada coğrafi haritalar değişince Azerbaycan ile Anadolu toprakları ayrı tarafta kaldılar. Bu hazin durum halâ böyle devam etmektedir.

Azerbaycan 1 Mayıs 1925 yılında resmi olarak Latin alfabesi mecburi hale geldi. Eğitimde Latin alfabesiyle yapılmaya başlandı.

Türkiye’de 1 Kasım 1928 yılında Harf İnkılabı mucibince Latin alfabesi kullanılmaya başlanınca Azerbaycan ile aynı alfabeyi kullanmaya başladık.  Ancak bu durum devrin Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği yöneticilerine göre sakıncalı görülmüş olmalı ki 1939 yılında Azerbaycan Latin alfabesinden Kiril alfabesine “geçirilmiş” olup iki taraf tekrar farklı alfabeler ile okuyup yazmaya başlamıştır.

Bu durum Azerbaycan halkı ile Türkiye’nin yazıda anlaşamamasına sebep olmuştur.

Aslında Azerbaycan’da muhtelif tarihlerde alfabe değişikliğine gidilmiştir. Öyle ki birine uyum sağlayamadan diğeri yürürlüğe geçince “tarih” veya “mazi” ile irtibatı koparılmıştır. Bu da Azerbaycan’ın yeni nesli için bir kopukluğa sebep olmuştur.

Azerbaycan; 1929-1939, 1939-1958, 1958-1991 ve 1992 tarihinde bazı değişiklikler yapılmıştır. 1992 tarihinden itibaren aynı alfabeyi kullanmaktadır.

Bu arada lisan ile alfabe aynı şey değil. Yazının değişmesi geçmiş metinlerin okunmasını engeller. Azerbaycan bu durumla defalarca karşılaşmıştır.

Günümüzde ise istisnai kelimeler dışında konuşma dili aynıdır. Yani bir Azerbaycan’da yaşayan Türk ile Türkiye’de yaşayan Türk hiçbir eğitim almadan rahatlıkla konuşur. Burada bunları farklı göstermek veya şuuraltına yerleştirmek şuursuzca bir harekettir.

Bir devlet iki millet laf ile değil ancak gönül ile devem eder. Gönül Devleti kurmak lazım…